مشکل بوی بد دهان و درمان آن

بوی بد دهان که هالیتوزیس نیز نامیده می شود، می تواند خجالت آور و شرمنده کننده باشد و در برخی موارد حتی ممکن است موجب بروز اضطراب نیز شود. اصلاً تعجبی ندارد که قفسه های فروشگاه ها پر است از آدامس ها، خوشبو کننده های دهان، و دیگر محصولاتی که برای مبارزه با بوی بد دهان طراحی شده اند. اما برخی از این محصولات تنها اقداماتی موقتی هستند زیرا به علت بروز مشکل نمی پردازند.

برخی غذاها، بیماری ها، و عادات خاص از جمله علل بوی بد دهان می باشند. در بسیاری موارد، شما می توانید بوی بد دهان خود را با رعایت منظم و درست بهداشت دهان و دندان بهبود دهید. در صورتی که تکنیک های خود مراقبتی ساده این مشکل را برطرف نکنند، باید به دندانپزشک مراجعه کنید تا اطمینان حاصل کنید که یک مشکل جدی تر منجر به بروز بوی بد دهان نشده باشد.

علل بوی بد دهان و درمان آن

علائم و نشانه های بوی بد دهان

بسته به منشاء یا علت اصلی و بنیادی آن، دهان بوی خیلی بدی دارد. برخی افراد خیلی زیاد نگران بوی دهان خود هستند حتی اگر بوی دهان آنها خیلی اندک باشد یا هیچ بویی نداشته باشد، در حالی که برخی دیگر بوی بد دهان را دارند و از آن اطلاع ندارند. از آنجا که بررسی اینکه دهان شما چه بویی می دهد، از یک دوست نزدیک یا یکی از وابستگان نزدیک خود بخواهید پرسش های شما در مورد بوی بد دهان را پاسخ دهند. اگر کسی در دسترس نیست، یکی از راه های بررسی بوی بد دهان این است که مچ دست خود را لیس بزنید اجازه دهید خشک شود و سپس آن را بو کنید. بوی بد این قسمت احتمالاً حاکی از بوی بد دهان است.

علل بوی بد دهان و درمان آن

چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کرد؟

اگر بوی بد دهان دارید، عادات بهداشتی دهان خود را مرور کنید. سعی کنید در سبک زندگی خود تغییراتی ایجاد کنید، از جمله مسواک زدن دندان ها و زبان بعد از خوردن چیزی، استفاده از نخ دندان، و نوشیدن مقادیر زیاد آب.

در صورتی که بوی بد دهان شما بعد از ایجاد چنین تغییراتی ادامه داشته باشد، باید به دندانپزشک مراجعه کنید. اگر دندانپزشک شما به وجود یک بیماری یا مشکل جدی به عنوان منشاء بوی بد دهان مشکوک باشد، ممکن است شما را به یک پزشک ارجاع دهد تا علت بوی بد دهان را پیدا کنید.

علل بوی بد دهان و درمان آن

علل بروز بوی بد دهان

در اکثر موارد بوی بد دهان از داخل دهان آغاز می شود، و علل احتمالی متعددی دارد، که عبارتند از:

• رژیم غذایی: تجزیه ذرات غذا روی دندان ها و اطراف آنها می تواند موجب افزایش باکتری ها شود و موجب بوی بد دهان شود. خوردن برخی غذاهای خاص، مانند سیر، پیاز، و ادویه ها، نیز می تواند موجب بروز بوی بد دهان شوند. این غذاها بعد از هضم وارد جریان خون می شوند، به ریه ها برده می شوند و بوی دهان شما را تحت تأثیر قرار می دهند.
• رژیم های تصادفی: ناشتا بودن، و داشتن برنامه غذایی کم کربوهیدرات می توانند باعث بروز هالیتوزیس شوند. این به دلیل تجزیه چربی های تولید کننده مواد شیمیایی به نام کتون است. کتون ها رایحه بسیار قوی دارند.
• مصرف تنباکو و فراورده های آن. کشیدن سیگار موجب بروز بوی نامطبوع مخصوص خود می شود. افراد سیگاری و کسانی که تنباکو را به صورت خوراکی و جویدنی استفاده می کنند نیز بیشتر مستعد بیماری لثه هستند، دیگر منشاء بوی بد دهان.
• بهداشت بد دهانی. اگر به صورت روزانه مسواک نزنید و نخ دندان نکشید، ذرات غذا داخل دهان شما باقی می مانند و موجب بروز بوی بد دهان می شوند. یک فیلم بی رنگ، چسبناک از باکتری ها (پلاک های دندانی) روی دندان ها شکل می گیرند/ پلاک ها اگر با مسواک زدوده نشوند می توانند موجب آزار لثه ها و در نهایت شکل گیری پاکت هایی پر از پلاک بین دندان ها و لثه ها (پریودنتیت) شوند. زبان نیز می تواند محلی برای پنهان شدن باکتری هایی شود که بوی بد تولید می کنند. پروتزهایی مصنوعی اگر به طور منظم پاکسازی نشوند یا به خوبی روی لثه ها قرار نگیرند می توانند محل انباشته شدن باکتری ها و ذرات غذاهایی شوند که بوی بد از خود متساعد می کنند.
• خشکی دهان. بزاق دهان به پاکسازی دهان، زدودن ذراتی که منجر به ایجاد بوی بد می شوند، کمک می کند. شرایطی که خشکی دهان یا زروستومیا نامیده می شود می تواند با بوی بد دهان ارتباط داشته باشد زیرا تولید بزاق کاهش پیدا کرده است. خشکی دهان به طور طبیعی در طول خواب بروز پیدا می کند، که منجر به “بوی بد صبحگاهی دهان” می شود، و اگر با دهان باز بخوابید بدتر نیز می شود. خشکی مزمن دهان می تواند در نتیجه مشکلات غدد بزاقی و برخی بیماری ها بروز پیدا کند.
• داروها. برخی داروها از آنجا که با خشکی دهان ارتباط دارند، به طور غیر مستقیم می توانند منجر به بروز بوی بد دهان شوند. داروهای دیگر داخل بدن می توانند تجزیه شوند و از خود مواد شیمیایی آزاد کنند که می توانند وارد نفس شما شوند. نمونه این داروها شامل نیترات هایی هستند که برای درمان آنژین استفاده می شوند، برخی مواد شیمیایی شیمی درمانی، و برخی داروهای آرام بخش مانند فنوتیازین ها. افرادی که مکمل های ویتامین ها را نیز در دوزهای زیاد دریافت می کنند نیز مستعد بوی بد دهان هستند.
• عفونت های داخل دهان. بوی بد دهان می تواند در نتیجه زخم های جراحی بعد از جراحی های داخل دهانی، مانند کشیدن دندان، یا در نتیجه پوسیدگی دندان، بیماری لثه، یا زخم های دهانی بروز پیدا کند.

علل بوی بد دهان و درمان آن

• دیگر بیماری های دهان، بینی و حلق. بوی بد دهان گاهی اوقات می تواند ریشه در سنگ های کوچکی داشته باشد که در لوزه ها تشکیل می شوند و روی آنها را باکتری هایی پوشانده است که از خود بوی بد متساعد می کنند. عفونت ها یا التهابات مزمن در بینی، سینوس ها، یا گلو، که می تواند با ترشحات پشت حلق ارتباط داشته باشد، که می توانند منجر به بروز بوی بد دهان نیز شوند.
• جسم خارجی. بوی بد دهان می تواند بروز پیدا کند در صورتی که جسم خارجی در حفره بینی فرد، مخصوصاً در کودکان، گیر کرده باشد.
• علل دیگر. بیماری هایی مانند برخی سرطان ها، و شرایطی مانند اختلالات متابولیک، در نتیجه مواد شیمیایی که می توانند تولید کنند می توانند منجر به بروز بوی تنفسی متمایزی شوند. رفلاکس مزمن اسید معده (بیماری رفلاکس معده یا مری) می تواند با بوی بد دهان همراه باشد. بوی بد دهان در کودکان کم سن می تواند در نتیجه وجود شیء خارجی داخل دهان مانند یک ذره غذا که داخل سوراخ بینی گیر کرده است بروز پیدا کند.

چگونه آنچه می خورید روی بوی بد دهان تأثیر می گذارد؟

اساساً، همه غذاهایی که می خورید تجزیه آنها از داخل دهان آغاز می شود. اگر شما غذاهایی با بوی تند و قوی (مانند سیر یا پیاز) بخورید، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن- حتی دهانشویه ها- صرفاً به طور موقت بوی بد دهان را پوشش می دهند. بو به طور کامل از بین نخواهد رفت تا زمانی که غذاها به طور کامل از بدن شما دفع شوند.

چرا عادات ضعیف بهداشتی دهان منجر به بروز بوی بد دهان می شوند؟

اگر به طور منظم مسواک نزنید و نخ دندان نکشید، ذرات غذا می توانند داخل دهان شما باقی بمانند، و منجر به بروز رشد باکتری ها بین دندان ها، اطراف لثه ها، و روی زبان شما شوند. این باعث بروز بوی بد دهان می شود. دهانشویه های آنتی باکتریال نیز می توانند به کاهش باکتری ها کمک کنند.

علاوه بر این، اگر پروتزهای مصنوعی به خوبی پاکسازی نشوند، باکتری ها و ذرات غذایی که بو تولید می کنند نیز می توانند منجر به بوی بد دهان شوند.

علل نادر بوی بد دهان

همانطور که پیشتر اشاره شد، شایع ترین علت بوی بد دهان بهداشت دهان است، اما موقعیت های دیگری هم هستند که می توانند مقصر بروز بوی بد دهان باشند. علل نادر بوی بد دهان عبارتند از:

کتواسیدوز

وقتی سطوح انسولین فردی که به دیابت مبتلا است بسیار پایین باشد، بدن او دیگر نمی تواند از قند استفاده نماید و در عوض شروع می کند به ذخیره آن به شکل چربی. وقتی چربی تجزیه می شود، کتون ها تولید و انباشته می شوند. کتون ها وقتی در مقادیر زیاد یافت می شوند می توانند سمی باشند و بوی تنفسی متمایز کننده و ناخوشایندی تولید می کنند. کتواسیدوز یک بیماری جدی و فوق العاده تهدید کننده زندگی است.

انسداد روده

اگر مدت زمان طولانی استفراق وجود داشته باشد، بویژه اگر انسداد روده وجود داشته باشد، دهان می تواند بویی شبیه مدفوع داتشه باشد.

برونشیکتازی

برونشیکتازی (اتساع مزمن یک یا چند نایژه) نوعی بیماری طولانی مدت است که در آن مجراهای تنفسی وسیع تر از حد طبیعی می شوند، و امکان تشکیل مخاطی را می دهند که منجر به بروز بوی بد دهان می شود.

آسپیراسیون پنومونی

نوعی تورم یا عفونت در شش ها یا مجرای تنفسی در نتیجه استنشاق استفراق، بزاق، غذا، یا مایعات.

علل بوی بد دهان و درمان آن

تشخیص بوی بد دهان

احتمالاً دندانپزشک شما هم نفس شما از راه بینی و هم از راه دهان را استشمام خواهد کرد و بوی آن را در یک مقیاس درجه بندی خواهد کرد. از آنجا که عقب دهان شما اغلب منشاء بو است، ممکن است دندانپزشک آن را نیز بتراشد تا بوی آن را درجه بندی کند.

برخی ابزارهای مصنوعی نشان دهنده وجود دارند که می توانند مواد شیمیایی که مسئول بوی بد دهان هستند را شناسایی کنند، گرچه آنها همیشه هم در دسترس نیستند. آنها شامل موارد زیر می شوند:

• کروماتوگرافی گازی: در این تست سه ترکیب فرار گوگورد: سولفید هیدروژن، متیل مرکاپتان، و دی متیل سولفید اندازه گیری می شوند.
• هالیمتر: دستگاهی که برای اندازه گیری ترکیبات سولفور فرار موجود در دهان استفاده می شود. هالیمتر سطوح سولفید هیدروژن و تا اندازه ای متیل مرکاپتان را بر حسب ppb ‏اندازه گیری می کند. در مقایسه با کروماتوگرافی گازی، هالیمتر دستگاهی کوچکتر است، کاربرد آن آسان تر است و هزینه کمتری دارد، به همین دلیل ‏کاربرد آن به منظور تشخیص و بررسی بوی بد دهان به یک روش رایج در میان دندانپزشکان و محققان تبدیل شده است.
• تست BANA: در این تست سطوح آنزیم های خاصی اندازه گیری می شوند که توسط باکتری هایی تولید می شوند که منجر به بروز بوی بد دهان می شوند.
• تست بتا- گالاکتوزیداز: مشخص شده است که سطوح آنزیم بتا- گالاکتوزیداز با بوی دهان ارتباط دارد.

درمان های بوی بد دهان

برای کاهش بوی بد دهان، کمک کنید از بروز حفره های دندانی پرهیز نمایید و خطر بیماری لثه را در خود کاهش دهید، پیوسته بهداشت خوب دهانی را رعایت کنید. درمان های بیشتر برای بوی بد دهان می توانند بسته به علت آن متفاوت باشند. در صورتی که تصور می شود بوی بد دهان شما در نتیجه یک بیماری و شرایط بنیادی برای سلامت بدن بروز پیدا کرده باشد، به احتمال زیاد دندانپزشک ما را به یک پزشک عمومی ارجاع خواهد داد.

برای عللی که با سلامت دهان مرتبط هستند، دندانپزشک با شما کار خواهد کرد تا به شما کمک کند بیماری خود را بیشتر کنترل کنید. اقدامات دهانی عبارتند از:

• دهانشویه ها و خمیر دندان ها. در صورتی که بوی بد دهان شما در نتیجه تشکیل باکتری (پلاک های دندانی) بروز پیدا کرده باشد، ممکن است دندانپزشک به شما توصیه کند از دهانشویه هایی استفاده کنید که باکتری های دهان را از بین می برند. علاوه بر این، ممکن است خمیر دندانی را به شما معرفی کند که حاوی مواد آنتی باکتریالی هستند که باکتری هایی را از بین می برند که موجب تشکیل پلاک های دندانی می شوند.
• درمان بیماری های دندانی. اگر بیماری لثه دارید، ممکن است شما را به متخصص لثه (پریودنتیست) ارجاع دهد. بیماری لثه می تواند موجب کنار رفتن لثه از روی دندان ها شود و پاکت های عمیقی به جای بمانند که پر از باکتری هایی خواهند شد که موجب بروز بوی بد دهان می شوند. گاهی اوقات تنها تمیز کننده های تخصصی موجب از بین رفتن این باکتری ها می شوند. علاوه بر این، دندانپزشک شما ممکن است تعویض ترمیم های دندانی مشکل دار را توصیه کند، زیرا زمینه مناسبی برای رشد باکتری ها هستند.

علل بوی بد دهان و درمان آن

سبک زندگی و راهکارهای خانگی

به منظور کاهش و پیشگیری از بوی بد دهان:

• پس از خوردن هر چیزی دهان خود را مسواک بزنید. در محل کار خود هم مسواکی به همراه داشته باشید تا پس از هر بار غذا خوردن از آن استفاده کنید. حداقل دو مرتبه در طول روز، مخصوصاً پس از وعده های غذایی، با خمیر دندان فلورایده مسواک بزنید. خمیر دندان هایی که خاصیت آنتی باکتریال دارند نشان داده اند که می توانند بوی بد دهان را کاهش دهند.
• حداقل یک مرتبه در طول روز نخ دندان بکشید. با درست نخ دندان کشیدن می توان ذرات غذا و پلاک های بین دندان ها را خارج کرد و به کنترل بوی بد دهان کمک کرد.
• زبان خود را مسواک بزنید. زبان شما محلی برای تجمع باکتری ها است، بنابراین، با دقت مسواک زدن آن می تواند به کاهش بوی آن کمک کند. افرادی که زبان آنها پوشیده از رشد قابل توجه باکتری است (به عنوان مثال، ناشی از سیگار کشیدن یا خشکی دهان)، ممکن است از استفاده از زبان شوی بهره مند شوند. یا از مسواک هایی استفاده کنند که پشت آنها تمیز کننده مخصوص زبان دارد.
• پروتزهای مصنوعی با ابزارهای دندانی خود را پاکسازی کنید. اگر از بریج یا پروتزهای مصنوعی استفاده می کنید، حداقل یک مرتبه در طول روز یا طبق دستور دندانپزشک، آن را با دقت و به طور کامل تمیز کنید. اگر ریتینر دندانی یا محافظ دندان دارید هر بار قبل از آنکه آن را داخل دهان خود قرار دهید آن را تمیز کنید. دندانپزشک می تواند بهترین محصول تمیز کننده را به شما توصیه کند.
• از خشکی دهان بپرهیزید. برای مرطوب نگه داشتن دهان، از مصرف تنباکو بپرهیزید و مقادیر زیادی آب بنوشید. از نوشیدن قهوه، و نوشیدنی های الکلی بپرهیزید زیرا می توانند موجب خشک تر شدن دهان شما شوند. آدامس بجوید یا آبنبات (ترجیحاً بدون قند) بمکید تا ترشح بزاق دهان را تحریک کنید. برای خشکی مزمن دهان نیز ممکن است دندانپزشک یا پزشک برای شما بزاق مصنوعی یا داروهای خوراکی تجویز کنند که ترشح و جریان بزاق را تحریک می کنند.
• رژیم غذایی خود را تنظیم کنید. از غذاهایی مانند سیر و پیاز که باعث بد شدن بوی دهان شما می شوند بپرهیزید. خوردن مقادیر زیادی غذاهای حاوی شکر نیز با بوی بد دهان مرتبط است.
• به طور منظم مسواک خود را تعویض کنید. تقریباً هر سه تا چهار ماه یک مرتبه، در صورت فرسوده شدن فرچه مسواک آن را تعویض کنید و یک مسواک با فرچه های نرم انتخاب کنید.
• به طور منظم برای چکاپ های دندانپزشکی مراجعه کنید. به طور کلی هر سال دو مرتبه برای چکاپ های دندانی به دندانپزشک مراجعه کنید تا هم دندان ها و هم پروتزهای مصنوعی شما بررسی و پاکسازی شوند.

آماده سازی برای مراجعه به دندانپزشک برای بوی بد دهان

اگر می خواهید برای بررسی بوی بد دهان خود توسط دندانپزشک مراجعه کنید، این نکات می توانند کمک کننده باشند:

• دندانپزشکان معمولاً مراجعات صبحگاهی را برای تست بو بد دهان ترجیح می دهند تا احتمال تأثیر غذایی که در طول روز خورده اید روی نتیجه تست کاهش پیدا کند و مانع تشخیص درست نشود.
• قبل از مراجعه به دندانپزشک خود عطر، لوسیون های معطر، یا رژ لب و براق کننده لب نزنید، زیرا این محصولات می توانند هر گونه بویی را پنهان کنند.
• اگر طی یک ماه اخیر آنتی بیوتیک مصرف کرده اید، با دندانپزشک خود مشورت کنید تا ببینید آیا نیاز است ملاقات شما دوباره برنامه ریزی شود.

چه انتظاری می توان از دندانپزشک داشت؟

به احتمال زیاد دندانپزشک کار خود را با ارزیابی سوابق پزشکی شما و مطرح کردن یک دسته پرسش ها آغاز خواهد کرد، که عبارتند از:

• نخستین بار چه زمانی تجربه بوی بد دهان شما آغاز شد؟
• آیا بوی بد دهان شما گاهگاهی است یا مداوم؟
• چند وقت یک مرتبه دندان های خود را مسواک می زنید یا پروتزهای مصنوعی خود را تمیز می کنید؟
• چند وقت یک مرتبه نخ دندان می کشید؟
• اغلب چه نوع غذاهایی می خورید؟
• چه داروها یا مکمل هایی مصرف می کنید؟
• چه بیماری ها یا مشکلات سلامتی دارید؟
• آیا از راه دهان نفس می کشید؟
• آیا خر و پف می کنید؟
• آیا آلرژی یا مشکلات سینوسی دارید؟
• فکر می کنید چه چیزی علت بوی بد دهان شما باشد؟
• آیا افراد دیگر هم متوجه بوی بد دهان شما شده اند و در این باره چیزی گفته اند؟

برای پاسخ دادن به این پرسش ها آمادگی داشته باشید تا بتوانید بیشترین بهره را از مراجعه خود ببرید.