حساسیت دندان چیست و چگونه می توان آن را درمان نمود؟

حساسیت دندان یکی از شایع ترین مشکلات دندان است که شامل درد یا ناراحتی در دندان هنگام برخورد مواد خاص یا دماهای خاص با آنها است. بر اساس انجمن دندانپزشکان عمومی، میلیون ها نفر فرد بزرگسال در سراسر دنیا از حساسیت دندان ها رنج می برند. درد اغلب تیز و ناگهانی است، اما موقتی است. این درد ممکن است به داخل پایانه های اعصاب دندان شلیک شود. خوشبختانه، دندان های حساس قابل درمان هستند و شرایط می تواند بهبود پیدا کند.

حساسیت دندان

علل حساسیت دندان ها

هیچ گروه خاصی وجود ندارد که بیشتر در معرض خطر حساسیت دندان ها قرار داشته باشد. این اتفاق می تواند برای هر کسی رخ دهد. شایع ترین علائم و نشانه های حساسیت دندان عبارتند از درد سریع و ناگهانی هنگامی که دندان در معرض هوا، سرما، یا غذاهای اسیدی و داغ قرار می گیرد. برخی افراد ممکن است حساسیت دندان ها را حین مسواک زدن یا کشیدن نخ دندان تجربه کنند.

در دندان های سالم، مینای دندان از لایه های زیرین عاج محافظت می کند، که اغلب نرم تر از مینای دندان است. ریشه های دندان ها توسط لثه ها محافظت می شوند. اما اگر مینای دندان دچار ساییدگی شود، یا اگر خط لثه دچار تحلیل شود، پوشش روی عاج دندان از بین می رود. عاج دندان به اعصابی متصل است که در دندان های حساس منجر به بروز درد می شوند.

عاج دندان حاوی هزاران توبول یا کانال میکروسکوپی است که به پالپ دندان ختم می شوند. وقتی این توبول های دندانی در معرض عوامل مختلف قرار می گیرند، اجازه می دهند سرما، گرما، و مواد اسیدی و چسبناک به اعصاب داخل دندان برسند و منجر به بروز درد شوند.

برخی عواملی که به حساسیت دندان ها مربوط می شوند عبارتند از:

• مسواک زدن خیلی محکم یا استفاده از مسواک دارای فرچه های سفت. این می تواند منجر به ساییدگی مینای دندان ها شود و پوشش روی عاج از بین خواهد رفت، یا موجب افزایش تحلیل لثه ها می شود.
• تحلیل لثه. این اغلب در افرادی اتفاق می افتد که از بیماری پریودنتال رنج می برند، و موجب از بین رفتن پوشش عاج دندان می شود.
• ژینژیویت. بافت های ملتهب و دردناک لثه می توانند منجر به از بین رفتن پوشش ریشه دندان شوند.
• دندان های ترک خورده. این ترک ها می توانند پر از باکتری های پلاک های دندانی شوند و موجب التهاب پالپ دندان شوند. در موارد وخیم تر، این مشکل می تواند منجر به آبسه و عفونت شود.
• دندان قروچه یا فشردن و ساییدن آنها روی یکدیگر. این عادت می تواند موجب ساییدگی مینای دندان ها شود.
• تشکیل پلاک های دندانی.
• استفاده طولانی مدت از دهانشویه ها. برخی دهانشویه ها حاوی اسید هستند. اگر پوشش روی عاج دندان ها از بین برود، اسیدها می توانند حساسیت موجود دندان ها را تشدید نمایند و نیز به لایه موجود عاج دندان آسیب بیشتر وارد نمایند. دهانشویه های حاوی فلوراید طبیعی وجود دارند که گزینه های بهتری هستند.
• غذاهای اسیدی. این نوع غذاها می توانند موجب افزایش ساییدگی مینای دندان ها شوند.
• فرایندهای دندانی. پس از پاکسازی های تخصصی دندانی، تسطیح سطح ریشه ها (روت پلنینیگ)، تعویض روکش دندان، و دیگر فرایندهای ترمیمی دندانی، ممکن است دندان ها حساس تر شوند. معمولاً درد ظرف ۴ تا ۶ هفته از بین می رود.

حساسیت دندان

حساسیت دندان پس از پر کردن آن

برخی افراد ممکن است پس از پر کردن حفره های دندانی یا تعویض این پرشدگی ها حساسیت دندان ها را تجربه کنند. پوسیدگی های دندانی که موجب بروز حفره های دندانی می شوند می توانند باعث تحریک پذیری دندان ها شوند، و پر کردن دندان ها، گرچه ضروری است، می تواند منجر به بروز حساسیت های بیشتر شود. خوشبختانه، حساسیت دندان پس از پر کردن، می تواند به طور خود به خود و ظرف چند هفته بهبود پیدا کند. این می تواند مدت زمان طولانی تر، و یا حتی چند ماه طول بکشد، اما تا وقتی که حساسیت دندان از خود بهبود تدریجی نشان دهد، جای نگرانی وجود ندارد. با این حال، حساسیت مداوم دندان ها ممکن است حاکی از این باشد که درمان ریشه نیاز است.

گاهی اوقات، پس از پر کردن دندان، دندان ها هنگام بستن بایت حساس باشند. این می تواند با یک تنظیم بایت ساده درمان شود. بعلاوه، ممکن است پر شدگی دندان خیلی بلند باشد. در این صورت، دندانپزشک می تواند آن را کوتاه کند.

پر شدگی هایی که با کامپوزیت انجام می شوند می توانند هنگام جویدن باعث حساسیت دندان ها شوند. با این حال، وقتی دندان ها روی یکدیگر فشار داده می شوند هیچ دردی وجود نخواهد داشت. این حساسیت دندان معمولاً با تنظیم بایت یا تعویض پر شدگی با کامپوزیت دیگری درمان می شود.

حساسیت دندان ها پس از سفید کردن دندان ها

درمان های سفید کردن دندان- خواه در مطب دندانپزشکی انجام شوند یا با محصولات OTC- حاوی مواد شیمیایی خشنی هستند که لکه های روی دندان ها را از بین می برند، اما آنها می توانند مینای دندان را نیز از بین ببرند. اتفاقی که منجر به حساسیت دندان ها می شود. مطالعات متعددی روی روش های کاهش درد پس از درمان های سفید کردن دندان ها انجام شده اند و مشخص شده است بیمارانی که قبل از استامینوفن/ کدئین دریافت کرده بودند درد آنها چندان کاهش پیدا نکرده بود، بنابراین احتمالاً اقدامات شدید تری لازم است. در مطالعه ای که سال ۲۰۱۶ انجام شد مشخص شد تابش لیزر قرمز با سطح پایین با دایود اشعه مادون قرمز  پس از درمان سفید کردن دندان درد را به میزان چشمگیری کاهش می دهد. مطالعه ای که در سال ۲۰۱۸ انجام شد حاکی از این بود که اعمال ژل متراکم کننده densitizing gel قبل از سفید کردن دندان، حساسیت دندان پس از درمان را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد.

راهکار ممکن دیگر تغییر فرمولاسیون محصولات سفید کننده است. مطالعه ای که در سال ۲۰۱۷ منتشر شد نشان می داد که کاهش میزان اسیدیته ژل های بلیچینگ منجر به کاهش چشمگیر درد با همان نتایج سفید کنندگی خواهد شد.

درمان دندان های حساس

حساسیت دندان ها هرگز به طور کامل بر طرف نمی شود. ممکن است علائه و نشانه ها کمتر شوند و حتی به نظر برسد که برای مدتی از بین رفته اند، اما تا زمانی که علل حساسیت دندان ها به طور کامل از بین نرفته باشند، حساسیت دندان ها مجدداً باز خواهد گشت.

درمان های متعددی برای حساسیت دندان ها وجود دارد، و هر دندانپزشک راهکارهای مطلوب خاص خود را دارد که به احتمال زیاد همان ها را توصیه خواهد کرد، به این معنا که یک گزینه درمانی واحد وجود ندارد که برای همه عملی باشد. “تشخیص صحیح دلیل حساسیت دندان ها برای درمان حساسیت ضروری است. اگر دلیل حساسیت دندان بر طرف شود، درمان انتخابی برای کاهش درد موفقیت آمیزتر خواهد بود. اگر دندانپزشک فقط حساسیت دندان ها را برطرف نماید بدون آنکه به دلایل بروز آن بپردازد، مشکل بدتر خواهد شد.

درمان های خانگی حساسیت دندان

برخی از درمان های خانگی که برای برطرف نمودن حساسیت دندان توصیه می شوند عبارتند از:

• استفاده از خمیر دندان های ضد حساسیت دندان ها. برندهای مختلف خمیر دندان های ضد حساسیت دندان وجود دارند که یا ممکن است دندانپزشک یکی از آنها را به شما توصیه نماید، یا ممکن است خودتان بخواهید برای دندان های حساس خود خمیر دندان فلورایده را امتحان کنید، نه خمیر دندان های کنترل تارتار (جرم و رسوب دندان). قبل از رفتن به رختخواب سعی کنید یک لایه نازک خمیر دندان ضد حساسیت دندان را روی قسمتی از ریشه دندان که پوشش خود را از دست داده است پخش کنید.

حساسیت دندان

• از مسواک هایی که فرچه نرم دارند استفاده کنید.
• از مصرف غذاها و نوشیدنی هایی که اسید زیادی دارند بپرهیزید. نوشابه، آبنبات های چسبناک، کربوهیدرات های حاوی مقادیر زیاد قند، همگی مینای دندان ها را مورد حمله قرار می دهند. به جای آنها سعی کنید از این مواد غذایی استفاده نمایید: میوه های غنی از فیبر؛ پنیر؛ شیر؛ ماست ساده. این مواد غذایی دهان شما را مرطوب خواهند کرد و به مبارزه با اسید و باکتری هایی کمک می کنند که می توانند موجب خوردگی دندان ها شوند. بزاق دهان یکی از راه هایی است که دهان به آنها می پردازد. علاوه بر اینها می توانید چای سبز یا سیاه بنوشید یا آدامس بدون قند بجوید. اگر چیزی اسیدی خوردید فوراً سراغ مسواک نروید. یک ساعت صبر کنید تا قبل از اینکه دندان های خود را بسایید استحکام کافی داشته باشند.

حساسیت دندان

• روزانه از دهانشویه های فلورایده استفاده نمایید.
• از دندان قروچه (فشردن و ساییدن دندان ها روی یکدیگر) پرهیز نمایید. دندان قروچه به مرور زمان می تواند موجب ساییدگی مینای دندان ها شود. پرداختن به علت استرس می تواند این مشکل را متوقف نماید. اگر این اقدام مؤثر واقع نشد می توانید از یک محافظ دندان یا اسپلینت استفاده نمایید. اگر این مشکل وخیم باشد، ممکن است لازم باشد اقدام دندانپزشکی برای شما انجام شود تا وضعیت دندان های شما اصلاح شود، یا از شل کننده های عضلات برای شما استفاده شود.
• برای مدتی بلیچینگ دندان های خود را متوقف کنید. داشتن دندان های سفید و درخشان ممکن است منجر به بروز درد شود. خوشبختانه، حساسیت ناشی از بلیچینگ دندان ها معمولاً گذرا است. با دندانپزشک خود صحبت کنید که درمان شما چه تأثیری روی دندان های شما خواهد داشت، و اینکه آیا باید ادامه دهید یا خیر.
• علت بنیادی مشکل را شناسایی کنید. گاهی اوقات حساسیت دندان ها می تواند علامت و نشانه تحلیل طبیعی لثه های دندان ها یا بیماری لثه باشد.

درمان های دندانپزشکی حساسیت دندان ها

• باندینگ، روکش با اینله. اینها می توانند نقص های دندان ها را برطرف نمایند یا مانع پیشرفت پوسیدگی دندانها شوند که منشاء حساسیت دندانها هستند.
• وارنیش یا ژل فلورایده.

حساسیت دندان

• جراحی پیوند لثه. این کار از ریشه دندان محافظت می کند و از بافت لثه از روی ریشه دندان از بین رفته باشد از ریشه محافظت می کند و حساسیت دندان را کاهش می دهد.
• درمان ریشه. این آخرین راهکار برای حساسیت شدید دندان هایی خواهد بود که روش های دیگر کمکی به آنها نکرده است.
• برخی دندانپزشکان سیلانت های دندانی را توصیه می کنند تا روی بخش هایی از ریشه که بدون پوشش باقی مانده اند قرار بگیرند.

پیشرفت هایی در درمان فلوراید

یافته هایی که در سال ۲۰۱۵ منتشر شدند حاکی از این بودند که فلوراید به تنهایی از خوردگی و ساییدگی دندان ها جلوگیری نماید، و نیز اینکهنمی تواند با دیگر مواد محافظت کننده ترکیب شود. محصولات محافظت کننده حاوی تیتانیوم تترافلوراید، یون های فلزی چند ظرفیتی و برخی پلیمرها میتوانند محافظت بیشتری بوجود بیاورند. البته مطالعات بیشتری نیاز است تا تأثیرگذاری این افزودنی ها را نمایند. برخی خمیر دندان ها حاوی پلیمرهای محافظت کننده هستند. این پلیمرها به شکل مواد تشکیل دهنده خمیر دندان ظاهر می شوند، کربوکسی متیل سلولز،  هیدروکسی اتیل سلولز، و پلی اتیلن گلیکول.

در سال ۲۰۱۴، سازمان غذا و دارو استفاده از فلوراید دی آمین (دو آمینه) نقره برای درمان حساسیت دندان ها را تأیید نمود. سال های طولانی است که در آسیا و اروپا درمان موضعی به پیشگیری از درد و پوسیدگی شهرت داشته است.